10-16 Mayıs Engelliler Haftası’nda yine aynı cümleleri duyacağız

FARUK OCAK

"Engel bedende değil, zihindedir… Her birimiz birer engelli adayıyız…

Engellileri sevgiyle kucaklayalım..."
Ama biz biliyoruz ki bu cümleler,

yaşadığımız gerçekleri örtmeye yarayan retoriklerden ibarettir.
Çünkü biz sevgi değil, adalet istiyoruz.
Çünkü biz merhamet değil, haklarımızla var olmak istiyoruz.
Çünkü biz lütuf değil, sistemli çözümler bekliyoruz.

Bugün bu ülkede bir engelli, eğitimde, istihdamda, ulaşımda, adalette,

sosyal yaşamda ve siyasette sistematik engellerle mücadele etmek zorundadır.

Bu engeller bireylerin değil, kurumların, yasaların, uygulamaların ve zihniyetlerin ürünüdür.

ENGELLİLERE ZORLUK ÇIKARAN ANA BAŞLIKLAR VE

GÖRMEZDEN GELİNEN GERÇEKLER

1. Fiziki ve Dijital Erişilemezlik

Sokaklar, kaldırımlar, toplu taşıma araçları hâlâ ölümcül tuzaklarla dolu.

Kamu binaları, hastaneler, okullar hâlâ erişilemez.

Web siteleri, devlet portalları, dijital belgeler ekran okuyucularla uyumsuz.

2. İstihdamda Göstermelik Kotalar

2 yılda bir yapılan EKPSS’ye yüz binlerce engelli giriyor ama atanma oranı %1 civarında.

Engelli çalıştırma kotaları kâğıt üzerinde kalıyor; denetim yetersiz.

Özel sektörde engelli bireylerin karşılaştığı önyargılar ve mobbing görmezden geliniyor.

3. Eğitimde Eşitsizlik ve Kayıp Kuşaklar

Kaynaştırma eğitimi hâlâ alt yapısız yürütülüyor.

Özel eğitim okulları yetersiz ve kontrolsüz, birçok engelli öğrenci okul dışında kalıyor.

Öğretmenler engelli bireylerle çalışma konusunda eğitimsiz.

4. Engelli Maaşları ve Bakım Desteği Yetersiz

Engelli aylıkları ve evde bakım destekleri enflasyon karşısında harçlık seviyesine geriledi.

Gelir testi ve mal varlığı kriterleri, bireyin değil ailesinin maddi durumunu esas alıyor.

5. Siyasi ve Toplumsal Temsil Yokluğu
Engelli bireyler siyasi listelerde yer bulamıyor, karar mekanizmalarında temsil edilmiyor.

STK’ların çoğu temsiliyet yerine yardımlaşma ile sınırlı kalıyor.

Medyada engelli bireyler hâlâ "acındırma" nesnesi olarak gösteriliyor.

ÇÖZÜM YOLLARI: SADECE ŞİKÂYET DEĞİL, YOL GÖSTERİYORUZ

1. Erişilebilirlik Ulusal Reform Programı Başlatılmalı
Belediyelere erişilebilirlik konusunda bağlayıcı denetim ve yaptırım mekanizması getirilmeli.

Yeni yapılacak her yapı, “erişilebilir değilse ruhsat verilemez” kriteriyle denetlenmeli.

Tüm e-devlet ve kamu portalları erişilebilirlik standartlarına uygun hale getirilmeli.

2. Gerçekçi ve Denetlenebilir İstihdam Politikaları
Engelli kotası sadece sayısal değil, işin niteliğine göre denetlenmeli.

EKPSS sonrası merkezi yerleştirme dışındaki alımlarda da adil süreçler yürütülmeli.

Engellilere yönelik girişimcilik programlarında faizsiz kredi,

hibe ve mentorluk desteği sağlanmalı.

3. Eğitimde Adalet ve Altyapı Reformu

Her okulda özel eğitim koordinatörü zorunlu hale getirilmeli.

Öğretmenlere engellilik farkındalığı eğitimi verilmeli.

Braille, işaret dili, sesli betimleme ve sadeleştirilmiş metin içerikleri standartlaştırılmalı.

4. Sosyal Haklar, Sadaka Değil Yaşam Hakkıdır
Engelli bireyin maaş ve bakım desteği hesaplamasında bireyin kendi geliri esas alınmalı.

Evde bakım hizmetleri güçlendirilmeli; bakım veren aile bireyleri sigortalanmalı.

Engelli bireylerin emeklilik hakları iade edilmeli.

5. Siyasi ve Medya Temsili Şeffaflaştırılmalı
Tüm siyasi partilere seçim listelerinde engelli bireylere yer ayırma zorunluluğu getirilmeli.

Medyada engelli bireyler “yardım edilen” değil, “üreten ve düşünen birey” olarak gösterilmeli.

Kamu kurumlarında Engelli Danışma Konseyleri kurulmalı ve karar süreçlerine dahil edilmelidir.

SÖZÜN ÖZÜ: ONURUMUZLA, HAKKIMIZLA, EŞİTLİKLE YAŞAMAK İSTİYORUZ

Engellilik bir kader değildir. Engellilik, bu toplumun ortak sınavıdır.
Kaldırımı erişilmez yapan, işe alımda ayrımcılık yapan, okulda çocuğa uygun ortam sunmayan sistemin ta kendisidir engel.

Biz çözüm sunuyoruz, model koyuyoruz, iş birliğine hazırız.
Ancak artık bu ülkenin tek bir engelli bireyi dahi “lütuf” beklemeye zorlanmamalıdır.

Bu bir çağrıdır:
Bu ülkeyi herkes için erişilebilir hale getirmek, 86 milyonun insanlık borcudur.